Discriminatie is het anders behandelen, achterstellen of uitsluiten van mensen op basis van (persoonlijke) kenmerken. Deze kenmerken worden discriminatiegronden genoemd. Discriminatie is wettelijk verboden (zie bij gerelateerde begrippen voor de diverse wetten).

Discriminatiegronden

Er zijn 11 discriminatiegronden:

Leeftijd

In Nederland mag je leeftijd geen reden zijn om ongelijk behandeld te worden bij het zoeken naar of het hebben van werk of bij het volgen van beroepsonderwijs.

Seksuele gerichtheid

In Nederland mag je niet ongelijk worden behandeld vanwege je seksuele gerichtheid. Het feit dat je hetero-, homo- of biseksueel bent, mag geen reden zijn voor onderscheid.

Godsdienst en levensovertuiging

In Nederland ben je vrij om te geloven wat je wilt. Of om geen geloof te hebben. Het hebben van een bepaald geloof of levensovertuiging mag geen reden zijn om uitgesloten te worden van bijvoorbeeld werk of onderwijs.

Ras

In Nederland mag je huidskleur, afkomst, nationale of etnische achtergrond geen reden zijn voor ongelijke behandeling.

Geslacht

In Nederland worden mannen en vrouwen hetzelfde behandeld. De grond geslacht beschermt vrouwen en mannen tegen ongelijke behandeling. Discriminatie vanwege zwangerschap valt ook onder discriminatie op basis van geslacht, evenals discriminatie van transgenders en mensen die niet of niet helemaal bij het ene of het andere geslacht horen (mensen met een intersekse conditie).

Nationaliteit

In Nederland mag je niet ongelijk worden behandeld vanwege de nationaliteit die in je paspoort staat. Ook je zogeheten status (soort verblijfsvergunning) valt onder het kenmerk nationaliteit.

Handicap of chronische ziekte

In Nederland mag je geen nadeel ondervinden van je handicap of chronische ziekte bij, onder meer, het zoeken naar of het hebben van werk, bij het volgen van onderwijs, bij huisvesting, het uitgaan of in het openbaar vervoer.

Politieke overtuiging

In Nederland mag je politieke voorkeur geen reden zijn voor ongelijke behandeling op het gebied van werk, onderwijs en het afnemen van goederen en diensten.

Burgerlijke staat

In Nederland mag je burgerlijke staat geen reden zijn voor ongelijke behandeling. Onder burgerlijke staat en leefsituatie valt gehuwd of ongehuwd zijn, een samenlevingscontract of geregistreerd partnerschap hebben, gescheiden zijn, wettig of onwettig kind zijn en alleenstaand zijn.

Soort contract

In Nederland mag het feit dat je een vast of tijdelijk contract hebt, geen reden zijn voor ongelijke behandeling op het gebied van arbeidsvoorwaarden.

Arbeidsduur

In Nederland mag het feit dat je een parttime of fulltime dienstverband hebt, geen reden zijn voor ongelijke behandeling op het gebied van arbeidsvoorwaarden en beloning.

Naast discriminatie op basis van kenmerken kan nog een onderscheid gemaakt worden tussen directe en indirecte discriminatie:

Directe discriminatie

Het maken van onderscheid op grond van leeftijd, huidskleur, handicap, geslacht, burgerlijke staat, nationaliteit, etnische afkomst, geloofsovertuiging, seksuele geaardheid of andere verboden gronden.

Indirecte discriminatie

Het maken van onderscheid op andere gronden, waardoor in de praktijk discriminatie op ene van de genoemde verboden gronden plaatsvindt. Bijvoorbeeld:

• Het kledingvoorschrift ‘witte bloes, zwarte rok’ is indirect discriminatie op basis van geslacht.
• Het selectiecriterium ‘scholier of student’ is indirect discriminatie op basis van leeftijd.