Tijdens de verkiezingsperiode ging het bij de debatten vaak over migratie. En waar het kabinet viel over asielzoekers en gezinshereniging, gaat het nu toch ook veelvuldig over arbeidsmigranten. Het gaat dan vooral over het beperken van het aantal en welke sectoren er al of niet zouden moeten verdwijnen uit Nederland. Soms gaat het over vergunningen en regulering van de uitzendbranche. Daarbij lijkt het besef bij – in ieder geval de lijsttrekkers – er niet te zijn dat er een wetsvoorstel over een toelatingsstelsel ligt dat die regulering van de uitzendbranche beoogt.
Wat houdt het wetsvoorstel Toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta) in? Het wetsvoorstel Toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten (Wtta) is in oktober door minister Karien van Gennip aan de Tweede Kamer aangeboden. Het wetsvoorstel vervangt een eerder voorstel over een certificeringsplicht. Na forse kritiek hierop van de Raad van State is dus afgestapt van een certificeringsstelsel en wordt een toelatingsstelsel voorgesteld.
Het toelatingsstelsel moet voorkomen dat malafide uitzendbureaus misbruik maken van arbeidsmigranten. Malafide bureaus hebben natuurlijk ook een financieel voordeel ten opzichte van hun concurrenten die wél goed voor hun personeel zorgen.
Alle bedrijven die arbeidskrachten ter beschikking stellen mogen dat vanaf 1 januari 2026 alleen nog maar doen als zij daartoe toegelaten zijn door de minister van SZW. Dit geldt ook voor buitenlandse ondernemingen die in Nederland arbeidskrachten ter beschikking stellen. Om toegelaten te worden moeten bureaus gecertificeerd zijn, een VOG overleggen en een waarborgsom van € 100.000 storten. Inleners mogen alleen zaken doen met uitzendbureaus die toegelaten zijn. Dat kunnen ze in een register controleren. Maken zij toch gebruik van bureaus die niet toegelaten zijn, dan riskeren zij een boete van de Arbeidsinspectie.
De Arbeidsinspectie wordt met in ieder geval 90 fte uitgebreid om haar handhavende taken te vervullen. De Arbeidsinspectie kan boetes opleggen aan uitleners die zonder toelating arbeidskrachten ter beschikking stellen. En dus ook aan inleners die zakendoen met ‘verkeerde’ bureaus. Voor uitzendbureaus die wel toegelaten zijn geldt dat ze aan de regels moeten blijven voldoen. Als de Arbeidsinspectie constateert dat dit niet meer het geval is, kan zij de minister de toelating laten schorsen en uiteindelijk helemaal intrekken.
Eerder al had minister Van Gennip haast met het invoeren van het certificeringsstelsel. Echter, ook de Tweede Kamer ziet de noodzaak van snel handelen. Het wetsvoorstel Toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten is dan ook niet controversieel verklaard. Sterker nog, de deadline voor de schriftelijke behandeling van het wetsvoorstel is nog voor dit jaar vastgesteld (20 december 2023). Dit betekent dat het wetsvoorstel door een nieuw gekozen Tweede Kamer wordt behandeld, slechts twee weken na installatie.
Een kanttekening: volgens recente berichtgeving is bekendgemaakt dat de ingangsdatum voor de Wtta met minimaal één jaar is uitgesteld. Karien van Gennip, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, heeft in een brief aan de Tweede Kamer der Staten-Generaal aangegeven dat het beoogde tijdspad van 1 januari 2025 niet haalbaar is. Op zijn vroegst gaat deze wetgeving in op 1 januari 2026. Dat betekent dat de toelatingsplicht in dat geval per 1 januari 2027 ingaat.
Uit onderzoek blijkt dat straks 14.000 tot 19.500 bureaus toegelaten willen worden. Al deze bureaus moeten dan gecertificeerd zijn en de nodige maatregelen hebben genomen om aan de voorwaarden en het normenkader van het toelatingsstelsel te voldoen. Volgens cijfers van SNA waren er in 2022 4.859 gecertificeerde ondernemingen. Dat betekent dat slechts een kwart van de uitzendondernemingen deels al voldoet aan de eisen van het toelatingsstelsel. Driekwart van de ondernemingen zal nog hard moeten werken om tijdig aan het normenkader te voldoen en om toegelaten te worden.