Nadelige effecten invoering WAB voor flexwerkers
Op 1 januari 2020 werd de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) ingevoerd. Deze wet moet er voor zorgen dat onevenwichtigheden op de arbeidsmarkt verdwijnen. Het moet voor werkgevers iets makkelijker worden om van medewerkers met een vast contract af te komen, bijvoorbeeld door een beroep te doen op de cumulatiegrond bij een ontslagprocedure voor de kantonrechter. Tegelijkertijd was een belangrijk doel van de wet om flexibele arbeid (enigszins) terug te dringen en te vervangen door vaste contracten. Dit wordt onder andere bereikt door een hogere ww-premie (5 procent) voor flexwerkers en het verplicht uitkeren van een transitievergoeding na ieder dienstverband (ongeacht de duur).
Onvoorziene gevolgen invoering WAB
Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt nu dat de wetgever erin is geslaagd om flexarbeid terug te dringen. Althans, als zzp’ers niet tot flexkrachten worden gerekend. De invoering van de WAB heeft echter nadelige onvoorziene gevolgen gehad. Zo blijken juist vrouwen en lager opgeleiden met een flexconctract de dupe van de invoering van deze wet. De auteurs van het ABN AMRO rapport roepen daarom op tot een evaluatie van de wet en aanvullende regelgeving. “De wet is nog niet af en behoeft verdere uitwerking”, zo klinkt het.
77.000 tijdelijke banen verdwenen
Kamalika Patra, sectoranalist bij ABN AMRO, becijfert dat de Wet Arbeidsmarkt in Balans heeft geleid tot een verlies van 77.000 tijdelijke banen. Dat is 5 procent van de 1,5 miljoen tijdelijke contracten. De opgezegde banen zijn niet vervangen door vaste contracten. Deze flexwerkers werden werkloos of werden zzp’er.
Overigens werden de contracten van veel flexwerkers opmerkelijk genoeg niet beëindigt na invoering van de WAB, maar reeds ervoor. Werkgevers anticipeerden op de invoering van de wet.
Grote verschillen naar geslacht en beroep
Van de 77.000 flexwerkers waarvan het contract beëindigd werd is 80 procent vrouw. Dit komt doordat vrouwen oververtegenwoordigd zijn in beroepen en sectoren die gevoeliger zijn voor kostenstijgingen, zoals de kinderopvang, horeca en thuiszorg.
Onderzoekster Patra heeft ook gekeken naar verschillen tussen beroepsgroepen. Ze concludeert dat laaggeschoolde flexwerkers, zoals schoonmakers, landbouwwerkers en bouwvakkers het hardst getroffen zijn. Meer dan 15.000 van hen verloren hun tijdelijke baan. Bij andere beroepsgroepen daalde het aantal medewerkers met een flexbaan ook. Echter, deze keerden massaal als zzp’er terug. Zo daalde het aantal flexibele banen onder obers, winkelhulpen, reisgidsen, kinderverzorgers en thuiszorgmedewerkers met zo’n 14.000 door de WAB, maar in dezelfde periode is het aantal zzp’ers in deze beroepen met bijna 20.000 gestegen.
Technische vakspecialisten, zoals hbo-opgeleide ingenieurs en verpleegkundigen, profiteerden qua contract wel van de invoering van de WAB. Onder hen daalde het aantal flexwerkers met 8 procent.
Bron: ABN AMRO, 2021
‘Ambitie WAB niet waargemaakt’
Voor sommige beroepsgroepen heeft de WAB het beoogde effect gehad. Op geaggregeerd niveau, zo concludeert Patra, “heeft de WAB zijn ambitie niet volledig bereikt”. Zeker vrouwen, jongeren en laagopgeleiden zijn de dupe geworden van de invoering van deze wet geworden. Ambachtslieden, hoger opgeleiden en mannen kregen wel vaker een vast contract.