Gebruik subsidieregelingen voor scholing nog beperkt, maar populariteit neemt wel toe

Voor Nederlandse werkgevers zijn diverse subsidies beschikbaar voor de opleiding en ontwikkeling van personeel. In hoeverre maken werkgevers gebruik van deze subsidiemogelijkheden? Wie profiteert en wie niet? In dit artikel een overzicht van onderzoek en evaluatie van scholingssubsidies.

Om met een algemeen onderzoek te beginnen: volgens een studie van het CBS van eind 2017 ontving slechts 17 procent van de bedrijven in 2015 subsidies of andere bijdragen voor de bekostiging van bedrijfsopleidingen. Van deze bedrijven kreeg 73 procent een uitkering van een opleidingsfonds (O&O-fonds). Vooral middelgrote en kleine bedrijven bekostigden hun cursussen hieruit. Grote bedrijven deden juist meer een beroep op overheids- en EU-subsidies. Zij profiteerden bij het scholen van personeel ook vaker van belastingmaatregelen, zoals vrijstellingen.

Nulmeting SLIM-subsidie

In 2020 vond een nulmeting plaats van de SLIM-subsidie. Deze subsidie moet leren en ontwikkelen in mkb-ondernemingen en grootbedrijven in de ‘seizoensectoren’ (horeca, landbouw en recreatie) en samenwerkingsverbanden stimuleren. In totaal werkten 890 mkb-ondernemingen, 7 grootbedrijven en 60 samenwerkingsverbanden mee aan de SLIM-nulmeting. Ruim driekwart van hen had de laatste jaren geen gebruik gemaakt van subsidies, fondsen of belastingvoordelen voor het aanbieden van leer en ontwikkelgerichte activiteiten. Was dat wel het geval, dan deden ze een beroep op EU-subsidies (11 procent), Nederlandse overheidssubsidies (9 procent) en Opleidings- en Ontwikkelingsfondsen (9 procent). Van belastingvoordelen maakte 3,8 procent gebruik en van regionale/lokale subsidies 1,4 procent.

Ondersteuning leer- en ontwikkelingsactiviteiten

De meeste van de ondervraagde mkb-ondernemingen ondersteunden leer- en ontwikkelingsactiviteiten van medewerkers (96 procent). Daarnaast voerde de meerderheid van de mkb-bedrijven ontwikkelgesprekken (79 procent) met medewerkers en stelden ze leerbehoeften vast (66 procent). De helft van de mkb-bedrijven beschikte over een jaarlijks budget dat medewerkers kunnen gebruiken voor scholing en ontwikkelactiviteiten. De gemiddelde jaarlijkse kosten per medewerker voor opleidingen en ontwikkeling van de mkb-ondernemingen waren 1325 euro.

Veel subsidie-aanvragen

Uit een verdere evaluatie van de SLIM-subsidie bleek dat de subsidie zeer in trek was in 2020. In dat jaar dienden mkb-ondernemingen maar liefst 2113 subsidie-aanvragen in. Bij het grootbedrijf kwamen 17 aanvragen vandaan en bij samenwerkingsverbanden 164 aanvragen. Van de 2113 aanvragen werden er 673 toegekend. Daarmee was het beschikbaar gestelde subsidiebedrag op.

De meeste mkb-ondernemingen (38 procent) vroegen subsidie aan voor het ontwikkelen en implementeren van nieuwe methodes om werknemers te laten leren en ontwikkelen. Daarnaast vroeg 32 procent subsidie aan voor doorlichting van de onderneming en 28 procent voor loopbaan- of ontwikkeladvies.

Peiling NL leert door met inzet van scholing

Onderdeel van de coronamaatregelen is het tijdelijke crisispakket NL Leert Door. Hierbij hoort de tijdelijke subsidieregeling ‘NL leert door met inzet van scholing’ die zich richt op gratis (online) scholing voor werkenden en werkzoekenden. Opleiders kunnen hiervoor een subsidie aanvragen. In totaal werden volgens een peiling in het eerste aanvraagtijdvak (1 – 15 oktober 2020) 25 subsidieaanvragen toegekend.

Aanvraag subsidieregeling MKB Idee

De subsidieregeling MKB Idee is bedoeld voor mkb-ondernemers. De subsidie is bestemd voor het oplossen van knelpunten bij het investeren in scholing en ontwikkeling. Begin 2019 verscheen een projectaanvraaganalyse van de regeling in 2018. In dat jaar richtte deze zich op het technisch mkb. Er waren 119 aanvragen ingediend, waarvan er 14 waren toegekend. Daarmee was het budget van de regeling voor 2018 volledig uitgeput.

Sectoren Industrie en IT

Bij de toegekende projecten waren 40 bedrijven betrokken, waarvan 33 mkb-bedrijven. De meeste bedrijven met een toekenning bleken uit de sectoren industrie en IT te komen. De bedrijven met een toegekende aanvraag bleken vooral afkomstig uit Zuid-Holland en Noord-Brabant.

Scholingsuitgaven

De meeste toegewezen projecten vielen onder ‘samenwerking onderwijs-bedrijfsleven’ en het ‘versterken van de leercultuur’. Verder bleken de scholingsuitgaven per werknemer hoger te liggen bij toegekende bedrijven dan bij afgewezen bedrijven. Ook waren hun werknemers gemiddeld hoger opgeleid, wat mogelijk een relatie had met de hogere scholingsuitgaven.

Belemmeringen gebruik MKB Idee-subsidie

Deelnemers aan een eindevaluatie van MKB Idee uit 2020 noemden verschillende belemmeringen bij de scholing en ontwikkeling van hun personeel, zoals:

• onvoldoende kennis bij leidinggevenden van relevante opleidingen
• het ontbreken van een concreet scholings- en ontwikkelingsplan in de onderneming
• krapte op de arbeidsmarkt van technisch geschoold personeel
• kennis en vaardigheden van recent afgestudeerden sluiten niet altijd aan op wat er op de werkvloer nodig is.

Beperkingen fiscale scholingsaftrek

Uit een evaluatie van het CPB uit 2016 van de fiscale aftrek van scholingsuitgaven bleek dat deze aftrek de beoogde doelgroepen, zoals lager opgeleiden en ouderen, niet voldoende bereikte. De regeling is vanwege onder andere de eigen bijdrage (drempel van 250 euro, na aftrek blijft zelf te betalen deel over) minder aantrekkelijk voor mensen met een lager inkomen voor wie meer scholing juist belangrijk is. Verder moeten mensen de scholingsuitgave in eerste instantie volledig voorschieten om deze achteraf via de belastingaangifte gedeeltelijk terug te vragen. In de praktijk blijkt de fiscale scholingsaftrek er verhoudingsgewijs minder wordt gebruikt door lagere inkomens en ouderen. Dit heeft ertoe geleid dat de aftrek in 2022 verdwijnt en wordt vervangen door het STAP-budget.

Groeiende behoefte aan scholingssubsidies

In de praktijk blijkt vaak dat veel werkgevers niet weten dat ze voor leren en ontwikkelen van de overheid een subsidie kunnen krijgen. Daarnaast weerhoudt een combinatie van onbekendheid, tijdgebrek en rompslomp hen vaak van een subsidieaanvraag. Vooral kleinere werkgevers zien voor een subsidieaanvraag op tegen veel papierwerk en onzekerheid over de toekenning.

De nieuwste subsidieregelingen blijken echter wel erg in trek te zijn bij bedrijven. Het beschikbare subsidiebedrag is helaas niet altijd toereikend. De overheid zou dus nog eens goed naar de hoogte van de verschillende subsidiepotten kunnen kijken om leren en ontwikkelen te stimuleren.